Polé, polé…… Beklimming van de Kilimanjaro

      Reacties uitgeschakeld voor Polé, polé…… Beklimming van de Kilimanjaro

Samen met Marieke, mijn oudste dochter, ging ik naar Tanzania voor een beklimming van de Kilimanjaro, de hoogste berg van Afrika.

Marieke in het Barafu camp op 4500 meter

“…and there, ahead, all he could see, as wide as all the world, great, high, and unbelievably white in the sun, was the square top of the Kilimanjaro. And then he knew there was where he was going.”
Ernest Hemingway, The Snows of Kilimanjaro (1944)

Van Nairobi naar Arusha
Een kaarsrechte stoel, weinig beenruimte en benauwde warmte. Bijna vijf uur in een shuttlebus. Bij de grensovergang Namanga van Kenia naar Tanzania wordt alles twee keer gecheckt. We slapen in het Annex budgethotel in Arusha. Voor de ramen zit geen glas, maar roosters. Al het lawaai van de stad dringt onze kamer in.

Maarten: “Om halftwee ‘s nachts word ik al weer wakker. Knetterende hoofdpijn. De rook van het houtvuur, waarmee de ketel gestookt wordt die het hotel voorziet van warm water, waait onze kamer in. Om kwart over vijf gaan wel vier of vijf moëddzins tegelijk de moslimgelovigen oproepen voor het ochtendgebed. Het galmt over de stad. Zou de gemiddelde bewoner van deze Oost Afrikaanse stad daar nu gewoon doorheen slapen, zo vraag ik me af. Over enkele uren gaan we naar de Kilimanjaro.”

Sneeuw op de evenaar?
De statige heren van de Britse Royal Geografic Society weigerden het te geloven. Sneeuw op een berg op de evenaar in Afrika? Onmogelijk! Toch hadden twee Duitse missionarissen het in 1844 met eigen ogen gezien op de Mount Kilimanjaro. Het verhaal ging dat een bewoner van de streek had geprobeerd het ‘zilver’ van de berg te halen, maar dat het wonderbaarlijk veranderde in water. Het duurde nog tot 1889 voordat de hoogste top van de Kilimanjaro werd beklommen door de Duitser Hans Meyer en de Oostenrijker Ludwig Purtscheller in gezelschap van de lokale gids Yohannes Lauwo. Eerst moest hoofdman Mandara van de lokale Chagga stammen overreed worden. De Chagga geloofden dat op de berg goden wonen die onmetelijke rijkdommen bewaren. De berg beklimmen was godslastering en zou bestraft worden met een zekere dood.

Marieke in Machame camp met op de achtergrond de top van de Kili

Machame camp
In een oude Landrover rijden we Arusha uit. Met onze gids Charles en kok en drager Muddy. We komen langs Kilimanjaro International Airport. We verlaten de hoofdweg en stijgen richting de ingang van het park van de Kilimanjaro bij Machame. Bij het kantoor van de parkingang wordt de permit betaald in dollars en wordt onze bagage verdeeld over de dragers. Het is verplicht een gids mee te nemen en twee dragers per persoon.

Marieke: “We gaan het tropische regenwoud in, oftewel een modderpoel van vijf uur lang. Elke stap die ik zet, zak ik een eindje weg, fluts, fluts, daar gaan twee mzungu’s (= Swahili voor blanke). We lopen goed op één tempo en storen ons niet aan de tientallen dragers die ons fluitend inhalen. Het is zwaar, maar ook mooi. Ondoordringbaar woud vol met varens en lange lianen. Hoge palissanderbomen met afhangende mossen en een bladerdek dat alle zon uit het woud weert. Geen dieren te zien. Geen vogels te horen.”

Het eerste kamp, Machame camp, is gesitueerd op de vlakte die je bereikt wanneer je het regenwoud verlaat. Tussen de vele struiken staan de tenten dicht op elkaar gepakt. Het is de hele dag bewolkt geweest. Als we voor ons tentje eten, trekken de wolken open en zien we de Kili in de laatste zon van vandaag. Mooi gezicht.

Ingang bij Machame gate

Kilimanjaro
Het is de hoogste berg van Afrika: 5895 meter. Het is ook de hoogste vrijstaande berg ter wereld. De Kilimanjaro torent 4800 meter uit boven de rondom gelegen vlakke savannes vol met acacia’s. Op heldere dagen is tot op 150 kilometer afstand de berg te zien. De Kilimanjaro is eigenlijk een slapende vulkaan die driekwart miljoen jaar geleden ontstond. Oorspronkelijk bestond de Kilimanjaro uit drie toppen. In het westen de Shira, nu een plateau op bijna 4000 meter. Oostelijk de Mawenzi met een geërodeerde top tot 5149 meter. In het midden de Kibo met zijn enorme gletsjers en met de Uhuru peak als hoogste punt.

Kilimanjaro is een samengestelde naam: ‘kilima’ betekent in het Swahili berg en ‘njaro’ betekent in de taal van de Masai volken zoveel als schitterend, schijnend of glinsterend. De schitterende berg, waarbij schitterend verwijst naar de enorme sneeuwkap op de Kilimanjaro.

Milieuonderzoekers verwachten dat door de opwarming van de aarde, de sneeuw- en gletsjerkap van de Kilimanjaro over 20 tot 30 jaar is afgesmolten. Ecologisch zou dat voor de wijde omgeving een ramp zijn. De Kilimanjaro zorgt nu voor een goede waterhuishouding in de omgeving, inclusief voor de vruchtbare landbouwgronden liggend aan de voet van de berg. Er zijn twee hoofdroutes voor de getrainde bergwandelaar: de Marangu route en de Machame route.

Top van de Kili gezien vanaf Barranco camp

Shira plateau
Vandaag ontmoeten we verschillende andere klimmers. Een Zwitsers koppel, een familie Canadezen en een Nederlands stel lopen ook de Machame route. Vanwege het rustige tempo kunnen we met deze vriendelijke mensen in contact komen. Zullen we met z’n allen op de top staan over vier dagen? We zien de eerste lobelia’s; deze bijzondere plant groeit alleen op de Kilimanjaro.

Marieke bij een kleine lobelia

Marieke: “Alhoewel we nu al op ruim 3800 meter zitten, heb ik geen last van de hoogte. Vorig jaar in de Alpen voelde ik me op deze hoogte niet echt goed, maar hier in Afrika is alles anders. Vandaag krijgen we een heel diner voorgeschoteld; wortelsoep, pannenkoeken, vis, aardappeltjes, groente, fruit en thee. Muddy kijkt me raar aan als ik niet alles opkrijg: “you must become a strong girl, my sister”. Deze “girl” zit propvol en kruipt lekker haar slaapzak in.”

Marieke eet popcorn in de tent op Shira plateau

De Kilimanjaro beklimmen is niet moeilijk. De wandelroutes zijn voor iedereen met een goede conditie en de juiste uitrusting te doen. Er zijn uiteraard moeilijke, alpine routes te doen over de gletsjers, met name over de Heim en Kersten gletsjer. Het moeilijke van de Kilimanjaro is de hoogte. De hoogte is verraderlijk. Zeker boven de 4500 meter worden veel mensen bevangen door hoogteziekte, ook bergsporters met een uitstekende conditie. De meeste mensen nemen niet genoeg tijd om goed te acclimatiseren.

Kaiser Wilhelm spitze
In 1886 trachten de Britten en de Duitsers de grenzen van hun respectievelijke koloniën Kenia en Tanzania vast te stellen. Keizer Wilhelm I stond er op dat de Kilimanjaro Duits grondgebied zou worden, omdat hij ‘ontdekt’ was door een Duitser. Feitelijk lag de Kilimanjaro in Kenia. Het verhaal gaat dat koningin Victoria haar neef, de latere keizer Wilhelm II, de Kilimanjaro op zijn verjaardag in 1886 cadeau heeft gedaan. De Britten hadden immers al de Mount Kenia, waarop ook sneeuw lag. Na de Eerste Wereldoorlog kwam Tanzania en dus de Kilimanjaro weer in Britse handen. In 1961 werd Tanzania onafhankelijk. Het hoogste punt op de Kibo, dat tot dan toe Kaiser Wilhelm spitze had geheten, kreeg een nieuwe naam: de Uhuru peak (‘uhuru’ is Swahili voor vrijheid).

Hoogteziekte
De standaard uitspraak op de Kilimanjaro is dan ook: “pole,… pole”. Dat is Swahili voor rustig, rustig. We lopen de dagen van Machame camp naar Barafu camp dan ook heel rustig. We hebben alleen onze dagbagage bij ons. De rest wordt vervoerd door onze dragers. Die breken ook onze tent af en zetten hem in het volgende kamp weer op. Als we na een dagtocht aankomen in het volgende kamp, staat er steevast thee met warme popcorn, met lekker veel zout, voor ons klaar. De Machame route is mooi vanwege het fantastische zicht op de Kili. Je benadert de berg vanuit het westen en trekt dan in enkele dagen zuidelijk langs de berg voordat je naar de top gaat.

Marieke in Barranco camp

Barranco camp
De tocht gaat vandaag over morene terrein, veel losse lavastenen en vulkanisch gruis. Charles zegt ons dat het zo’n vier uur lopen is. Maar we hebben ondertussen wel geleerd dat we daar niet te veel waarde aan moeten hechten. Hij heeft geen horloge en een ander besef van tijd. Als de zon op onze tent schijnt brengt hij ons ontbijt. Als dat gedaan is, vertrekken we. Gelukkig gaan we in een heel langzaam tempo. Eerst stijgen we tot zo’n 4600 meter. Daar is een splitsing naar de Lava Tower, deze omweg nemen wij niet. We dalen vanaf hier af naar het Barranco camp.

Barafu camp
Vanuit ons tentje kijken we aan tegen een hoge rotswand, de Breach wall. De “breakfast wall” – deze moet immers direct na het ontbijt beklommen worden – ziet er indrukwekkend uit. Het valt allemaal reuze mee. Het is inderdaad wat klimmen en klauteren, maar op de vroege morgen lukt dat best. We lopen deze dag bijna gelijk op met een Nederlands stel. De uitwisseling van dropjes doet de mens goed.

Marieke: “Ik voel een stekende hoofdpijn opkomen. Veel drinken, drinken en nog eens drinken. Maar het water is vies, het smaakt naar petroleum. Gelukkig hebben we poederzakjes mee om het een iets beter smaakje te geven. Ineens als ik op de Breach wall sta, zie ik de top! Wat een prachtig gezicht. Ik krijg echt een brok in mijn keel. Daar ga ik heen! Ik, 17 jaar, in Afrika, ga daar heen!

Ongelofelijk… Het is fantastisch lopen met dit uitzicht naast ons. Vanuit het Barafu camp gaan we middernacht beginnen aan de tocht naar de top. We eten eind van de middag zodat we nog even kunnen slapen. Met zoveel mogelijk kleren aan kruip ik in mijn slaapzak. Alles wat ik vannacht mee moet nemen ligt binnen handbereik. Van het slapen komt niets. Ik lig maar te draaien maar het lukt echt niet, zenuwen misschien?”

Om half twaalf brengt Charles, onze gids, thee en koekjes. We kleden ons aan. We gaan beginnen aan de slotbeklimming. Het waait en het is hartstikke koud. Ook is het pikkedonker. Geen maan. Geen sterren. We doen de hoofdlampen op en vertrekken. Charles is alleen. Muddy, onze kok en assistent gids, blijft ‘ziek’ in zijn tent achter. Het enige wat we voor en achter ons zien, zijn kleine treintjes van hoofdlampjes. We gaan weer “pole,…pole”. Langzaam, stapje voor stapje gaan we omhoog. Soms rusten we even uit.

De beklimming van de Kilimanjaro op 3° onder de evenaar, gaat door een aantal geheel verschillende klimaatzones
1500 tot 1800 meter
Op weg naar de berg ga je vanuit de kale, droge savannes door vruchtbare landbouwgebieden, met veel koffie- en bananenplantages
1800 tot 3000 meter
Je doorkruist het tropisch regenwoud, modderig, ondoordringbaar, vol lianen, varens en hoge Afrikaanse palissanders
3000 tot 3800 meter
Deze zone omvat een weidegebied, met struiken en reuzenheide: dunne bomen tot 12 meter behangen met weefsels van draderig mos
3800 tot 4500 meter
Nu volgt een meer alpine terrein, schrale vlaktes, ruig en rotsachtig, overal grote lavastenen blokken, soms rijzen de lobelia’s en het reuzenkruiskruid hiertussen op
4500 tot 5650 meter
Je gaat over in grijze hellingen van vulkaanpuin, velden van vulkanisch gruis, door een zeer wijde, op het laatst steile geul langzaam naar de top
Boven de 5650 meter
Over de krater van de berg loop je door de sneeuw en langs de gletsjers van de Kilimanjaro.

Barafu camp

Stella point
Marieke: “Het is verschrikkelijk zwaar, ik ben moe en ik heb moeite met mijn ademhaling. Gelukkig stoppen we even om wat te drinken. Er wordt weinig gezegd, dat kost teveel energie. Ik voel me rot, ik struikel voortdurend over losse stenen, heb het verschrikkelijk koud, maar ik wil door. Ik wil op de top komen van deze machtige berg. Na 750 meter stijgen zit ik er helemaal doorheen. Elke stap die ik zet, doet zeer. Na elke tien stappen moet ik even zitten om te rusten. Ik ben kapot, mijn hoofd bonkt aan alle kanten. Charles masseert m’n rug en nek, maar dat helpt niets. Ik kan niet meer verder. Maar wat nu? We hebben het er wel over gehad, maar nu is het echt. Ik kan absoluut niet meer verder, maar m’n vader wel. Tranen lopen over m’n wangen, maar ik wil dat hij verder gaat. Hij moet gewoon doorgaan.”

Maarten: “Oké, ik ga door. Maar hoe? In het donker kan ik geen pad onderscheiden op deze puinhellingen. Gelukkig komt het koppel Zwitsers en hun gids langs. Met deze mensen heb ik de afgelopen dagen verschillende keren gesproken. Ervaren klimmers en skiërs. Ik leg uit wat er aan de hand is. Geen probleem. Sluit je maar aan. Deze groep doet het iets minder “pole”. In een stevige cadans gaan we naar boven. De laatste 100 meter naar Stella point op 5685 meter zijn steil. Mijn lijf functioneert op het niveau van een stevige duurloop. Dat doe ik in Nederland een uur of 5 kwartier. Maar hier gaat het maar door, uur na uur. Vlak onder Stella point zie ik de wandelstokken van mijn voorgangers aan voor hekjes. De lichtbundel van mijn hoofdlamp geeft me het gevoel of ik door een zwarte koker kijk.

Gelukkig we zijn op Stella point. Hier kom je op de kraterrand van de Kilimanjaro. Vanaf hier is het nog maar een uurtje lopen, 200 meter zeer geleidelijk omhoog. Ik moet na een halfuur even uitrusten, want mijn evenwichtscoördinatie werkt niet goed meer. Ik heb steeds de neiging om naar links of rechts te vallen. Het is een uur of zes en de zon komt op. Ik maak een dia. Alleen en in mijn eigen tempo loop ik door naar de top. Er ligt minder sneeuw op de krater dan op alle foto’s die ik tot nu toe gezien heb.”

Marieke: “De tocht naar beneden is verschrikkelijk. Het is nog steeds donker en we moeten afdalen door een puinveld. Ik loop aan de arm bij Charles, ik heb hem echt nodig want anders val ik gewoon om. Mijn evenwicht is hopeloos en de losse stenen werken ook niet echt mee. Af en toe glijden we samen uit, dat doet zeer en de tranen komen weer boven. Ik voel me zwak, ik wil helemaal niet naar beneden, maar het kan niet anders. Om halfzes zijn we weer bij de tenten. De afgelopen zes uur waren ontzettend zwaar. Charles brengt me limonade. Ik geef hem mijn horloge en zaklamp, zodat hij terug kan om Maarten tegemoet te gaan. Doodmoe val ik in slaap.”

Top Kilimanjaro

Top Kilimanjaro

Uhuru peak
Maarten: Ik ben op de top. Er is een nieuw topbord. “CONGRATULATIONS: you are now at UHURU PEAK, TANZANIA, 5895 M. AMSL. Africa’s highest point. World’s highest free-standing mountian. WELCOME.” Er staan ongeveer 20 mensen op de top. Felicitaties. Elkaar omhelzen. Iedereen op de foto bij het topbord. Een gids opent een flesje whisky. Een zestal Oostenrijkers maken hand in hand een kring en roepen de almachtige God aan en zingen hem lof. Ik ben alleen. Ik zou het liefst Marieke omhelzen. Maar ja, die ligt hopelijk veilig te slapen in ons tentje. Ik kom mijn Zwitsers weer tegen. Bergheil und herzlichen Glückwunsch. We maken foto’s voor elkaar.

Na een half uur heb ik het helemaal gehad met de kou en ga ik weer terug. Ik voel me wel heel relaxed dat ik het gehaald heb. Hoe zou het met Marieke zijn? Het zicht in de krater en langs de hier beginnende gletsjers is fantastisch. Ik kom nu ook de eerste beklimmers van de Marangu route tegen. Hijgend en holle ogen. Blik op oneindig. De afdaling vanaf Stella point is een ramp. Door de vermoeidheid en de hoogte glijd ik verschillende keren onderuit in het losse vulkaanpuin. Op tweederde van de afdaling komt Muddy mij tegemoet. Hij neemt mijn rugzak over.

Terug in Barafu camp eet en drink ik goed en ga een uurtje slapen. Marieke is hartstikke blij dat ik terug ben en het gehaald heb. Om twaalf uur dalen we af naar Mweka camp op 3000 meter.

Gletsjers op de top

Mweka gate
Opnieuw lopen we door het regenwoud in de modder, maar nu naar beneden. Met enige regelmaat glijden we uit en we zitten al gauw weer onder de modder. Bij Mweka gate schrijven we ons in in de registerboeken. Maarten krijgt een certificaat dat hij op de top is geweest. Marieke krijgt een ander certificaat. Dat is wel even slikken voor haar. Marieke: “Ik ben tot het uiterste gegaan, maar dat was niet genoeg. Ik zal hier nog eens staan maar dan met het topcertificaat in mijn handen!”

De twee belangrijkste trekkingroutes naar de top van de Kilimanjaro

trekkingtochten naar de kilimanjaro

Machame route
Langere en zwaardere route, 58 kilometer naar de top
• Start: Machame gate
• Eindpunt: Mweka gate
• Minimaal in 5 dagen naar de top, op de 5e en 6e dag retour
• Overnachting in tenten
• Bijnaam: de Whisky route
• Schitterende uitzichten op de Kilimanjaro, rustiger route
• Voordeel: langere tocht = beter acclimatiseren
• Nadeel: tweemaal, eerste en laatste dag, uren door de modder ploeteren
• Laatste 100 meter naar Stella point zeer steil
• Mogelijkheid extra dag inlassen

Marangu route
Makkelijkste en kortste route, 42 kilometer naar de top
• Start en eindpunt: Marangu gate
• Minimaal in 4 dagen naar de top, op de 4e en 5e dag retour
• Overnachting in hutten
• Bijnaam: de Coca Cola route
• Voordeel: kortste route naar de top, slapen in hutten
• Nadeel: zeer drukke route, korte tocht = minder acclimatiseren
• Mogelijkheid extra dagtocht naar de Mawenzi vanuit de Horombo hut

Informatie

Reis
Vliegen van Schiphol naar Nairobi in Kenia of Kilimanjaro International Airport in Tanzania. Vanaf hier met de bus naar Moshi of Arusha. Vanuit die steden naar het nationale park van de Kilimanjaro.
Let op: visa en inentingen noodzakelijk!

Gidsen
Bij de ‘gidsen’ moet men niet denken aan onze Europese gidsen. Het zijn over het algemeen jongemannen die ervaring hebben als drager en door de staf van het park in een paar dagen worden opgeleid tot gids. Zij wijzen de weg, zijn verantwoordelijk voor de dragers, de kok en de verplaatsing van de tenten. Bergsportervaring of -kennis hebben ze niet. Onze gids had bijvoorbeeld nog nooit van de Mount Everest gehoord. De gidsen zorgen ook dat de kampplaats weer helemaal schoon wordt opgeleverd. Daartoe leveren ze al het afval in bij de parkranger die toezicht houdt op de kampplaats. De rangers registreren ook wie er verblijven in het kamp en controleren de permits.

 

De beklimming die hierboven wordt beschreven vond plaats in 2001. In 2012 stond ik opnieuw op de top van de Kilimanjaro. Bekijk de mooie foto’s van Jan van Ommen.