Bergtochten (leuk) maken met kinderen

      Reacties uitgeschakeld voor Bergtochten (leuk) maken met kinderen

Maak bergtochten leuk voor kinderen! Tien manieren om ze te motiveren.

Renate en Mathilde in de Dolomieten in 1996

Omdat’ie er is…
Waarom gaan we eigenlijk bergen beklimmen? Waarom nemen we kinderen mee naar de bergen? ‘Because it’s there’. Beroemde woorden. In maart 1923 uitgesproken door de Britse bergbeklimmer George Mallory tijdens een interview met The New York Times. Waarom wilde hij de Mount Everest gaan beklimmen? ‘Because it’s there’, antwoordde hij. Omdat’ie er is. Een antwoord dat wereldberoemd werd. Waarom gaan we bergen beklimmen? Waarom werken we ons in het zweet om op een top te staan? Waarom uren zwoegen met een zware rugzak op? Waarom onszelf zonder noodzaak in gevaar brengen? Waarom slapen op een rumoerig lager in een stoffige berghut?

Marieke en Irene – de zuidkant van de Schwarze wand in 1999

We hebben daarvoor allemaal mooie redeneringen. Genieten van de prachtige natuur. Een sportieve uitdaging aangaan. Je eigen grenzen verkennen. Onder de indruk raken van de grootsheid van het landschap. De gletsjers, de toppen, de dalen. Maar dat zijn allemaal wel grote mensen redeneringen. Het is natuurlijk nog maar de vraag of kinderen dat ook zo beleven. Die zien dat vaak heel anders. Gaan liever spelen of zwemmen. Hebben helemaal geen zin in een zware dagtocht, terwijl hun ‘vriendjes en vriendinnetjes’ op de camping lekker ijsjes krijgen.
Hoe dan ook, het is van belang om bergtochten goed af te stemmen op de lichamelijke mogelijkheden van kinderen en zorg te dragen voor een kindvriendelijke tochtenplanning . Maar misschien nog wel veel belangrijker is het om bergtochten met kinderen leuk en aantrekkelijk te maken. Hieronder worden tien adviezen gegeven om kinderen te motiveren om bergtochten te maken. Manieren om een bergtocht met kinderen leuk te maken.

Marieke en Irene bij kruis van de Venediger in 1999

Tien manieren om te motiveren
1. Dagboekje kopen voor stempels, kaarten, tekeningen
2. Wandelpas voor een speld
3. Diploma of een medaille
4. Zelf eten maken tijdens de lunch
5. Alternatief vervoer; bus, trein, lift
6. Naar een echte top met kruis
7. Samen met andere kinderen
8. Oog voor de natuur, vogels, dieren, stenen
9. Zelf de route zoeken
10. Naar een gletsjer of sneeuwveld

Irene op de Aiguille d’Index bij Chamonix 1997

Dagboekje
Koop voor kinderen, of beter nog: koop samen met kinderen, een mooi schriftje of boekje om een bergdagboek te maken. Basis voor de vulling van dit dagboekje zijn kaarten die je bij hutten kunt kopen. Mooi staan ook de stempels die je bij hutten en bergstations kunt krijgen. Laat kinderen er mooie tekeningen in maken. Schrijf er zelf leuke teksten bij als ouder over hoe goed je kind een tocht maakte. Knip plaatjes uit folders en brochures van de toeristeninformatiebureaus. Schets eventueel zelf de routekaart of hoe een bergmassief in elkaar zit. Leuk voor tijdens de vakantie, maar ook leuk voor later. Thuis kun je er nog allemaal mooie foto’s inplakken. Het kan mee naar school om daar te laten zien. Of het vormt de basis voor een spreekbeurt over vakantie in de bergen.

Maarten en Renate op de klettersteig Falaise de l’Horloge bij L’Argentière La Bessée

Maarten en Renate op de klettersteig Falaise de l’Horloge bij L’Argentière La Bessée in 1998

Wandelpas voor een speld
Er zijn de nodige toeristeninformatiebureaus in de Alpenlanden waar ze het systeem hebben van een soort wandelpas. In deze wandelpas staan allerlei routes en plaatsen waar je langs kunt wandelen, vaak berghutten, maar soms ook restaurants, skistations, of topkruizen met een stempelbakje. Op de genoemde plaatsen laat je een stempel in je wandelpas zetten. Als je een bepaalde hoeveelheid stempels hebt verzameld, krijg je een wandelspeld of een medaille. Soms kun je brons, zilver of goud halen, afhankelijk van het aantal punten dat je haalt met je stempels. Wij hebben dit uitgeprobeerd in het Oostenrijkse Lienz, waar je een ‘Wanderspur’, een speldje van wandelvoeten kunt verdienen. In Sexten in de Dolomieten hebben we voor een medaille in brons, zilver of goud gelopen. In het Klein Walsertal in Zuid Duitsland is een diploma ‘Wanderpass’ te behalen. Als je in de Alpen bent, kijk en vraag eens rond of er dit soort mogelijkheden zijn. Kids vinden het leuk en gaan er voor.

Marieke en Irene op de Mont Joly

Marieke en Irene op de Mont Joly in 1991

Medaille of diploma
Een mooie manier om kinderen te stimuleren. Koop bijvoorbeeld alvast een paar wandelmedailles in Nederland en laat er een toepasselijke inscriptie op zetten. Niet laten zien, geheim houden. Overleg van tevoren met je kinderen hoe ze een wandelmedaille kunnen verdienen, door bijvoorbeeld een paar tochten te maken. Laat de medaille uitreiken door de baas van de camping of een huttenwaard. Je kunt ook bijvoorbeeld zelf een diploma ontwerpen. Diploma intikken bij google en vervolgens op afbeeldingen klikken en je vindt voorbeelden te over om iets mee te maken. Met wat knip en plak werk, logo van de bergsportvereniging er op, wat tekst uitprinten en je hebt een mooi exemplaar. Dan kopiëren op 80 grams papier in een mooie pastelkleur. Later de naam van je kind erop schrijven en de datum. Apetrots zijn ze.

Renate, Marieke, Irene, Afien en Maarten bij Rifugio Lorenzi in de Dolomieten in 1999

Zelf eten maken tijdens de lunch
Een van de dingen die een tocht extra leuk maakt, is het zelf maken van je lunch onderweg. Een vorm van picknicken dus eigenlijk. Bij ons is lange tijd het stokbroodje tonijn een tophit geweest. We namen stokbrood mee, een paar tomaten en een blikje tonijn en soms zelfs een tubetje met mayonaise. Plakjes tomaat op het door midden gesneden stokbrood, mayo er op en daar weer tonijn op en afdekken met brood. Heerlijk smullen. Veel leuker dan op de camping klaar gemaakte lunchpakketten.
Ook een idee is het meenemen van een kleine gasbrander en een pannetje om soep te maken. Lekker warm en aanvulling van de zoutvoorraad is nooit slecht tijdens een lange tocht in de zomer. Het mooist is als je water uit een beekje kunt laten halen door je kinderen (goed door laten koken!). Of helemaal interessant is het pannetje volstampen met sneeuw en dit smelten en koken voor soep of thee.

Marieke en Maarten in het Mont Blanc gebied in 1997

Alternatief vervoer: bus, trein, lift
De meeste tochten hebben het patroon van autorijden, parkeerplaats, lopen, parkeerplaats, autorijden. Maar het kan natuurlijk ook anders. Plan een tocht in combinatie met alternatief vervoer. Denk aan de bus of een kabelbaan. Een van de prachtigste tochten in de Alpen en uitermate geschikt voor kinderen is het hoogtepad boven Val Veny. Dat geeft een werkelijk adembenemend zicht op de zuidkant van het Mont Blancmassief. We nemen de bus vanuit Courmayeur die het Val Veny in rijdt en stappen uit bij het eindpunt. We lopen dan over de zandweg verder het dal in tot bij het restaurant Combal. Daarachter klimmen we omhoog om te kijken naar het Lago del Miage. Dit is heel bijzonder. De Miagegletser ligt helemaal vol met grijs steenpuin, als je niet weet dat het een gletsjer is, dan zou je het niet eens zien. De metershoge gletsjertong staat als het ware rechtop in het Lago del Miage. Met enige regelmaat storten grote blokken ijs van de steile gletsjertong met veel geweld in het water van het meertje. Tegenover het restaurant Combal gaat over de brug een pad omhoog en komt je op het hoogtepad boven de Val Veny. Dit is een onderdeel van de Tour de Mont Blanc en als gezegd het uitzicht is prachtig. Onderweg zijn nog twee kleine meertjes voor een pauze en uiteindelijk kom je uit bij Pian Chécroui met de albergo Christiania. Hier kun je met de kabelbaan weer terug naar Courmayeur. Zo’n combinatie van een busrit, een interessante bezienswaardigheid, een niet te moeilijke wandeltocht van een paar uur en retour met de kabelbaan, dat vinden kinderen leuk.
Er zijn in de Alpen ook tal van mogelijkheden om tochten te combineren met een ritje met de trein, zeker in Zwitserland. Op sommige plekken in de Alpen kun je met paard en wagen worden gereden, ook altijd boeiend, maar combineer het slim met een mooie tocht (en let op je portemonnee).

Naar een echte top met kruis, de Stria in de Dolomieten in 1999

Naar een echte top met kruis
Niks is leuker in de bergen dan op een top te arriveren met een mooi kruis. Trotse foto’s maken. Genieten van het uitzicht. Er zijn natuurlijk tal van mogelijkheden in de bergen. Ga als je een periode in de Alpen bent met je kinderen op zoek naar makkelijke, met kinderen goed bereikbare topjes. Schroom niet om gewoon een toeristenbureau of een gidsenbureau binnen te lopen en te vragen of zij ideeën hebben. Bestudeer de kaarten, kijk in wandelgidsjes over de omgeving. Combineer met een overnachting in een hut. Wij gingen eens in de Gran Pardiso ’s middags naar rifugio Vittorio Sella vanuit Valnontey, ongeveer 3 uur lopen. Lekker in de hut dineren en slapen en de volgende dag via de Col de Lauson naar de Punta del Tuf (ook 3 uur), met mooi zicht op de Gran Paradiso en in de verte de Matterhorn. Dezelfde dag retour met een lange stop weer bij de hut.

Irene, Marieke, Maarten, Renate en Afien op de Punta del Tuf in de Gran Paradiso in 2000

Samen met andere kinderen
Wij hebben de ervaring dat tochten maken met kinderen, makkelijker gaat als we dat samen doen met andere kinderen erbij. Kinderen stimuleren elkaar. Kinderen gaan in elkaars bijzijn veel minder snel zeuren. Ze vinden het leuk om samen wat te ondernemen. Daarom hebben wij heel veel bergsportvakanties gedaan met vrienden die kinderen in dezelfde leeftijd hadden als wij. Je hoeft niet alles samen te doen en je hoeft ook niet de hele vakantie met elkaar op te trekken. Maar spreek bijvoorbeeld voor 10 dagen samen af op een bepaalde camping en doe samen een aantal activiteiten. Ook biedt dit de mogelijkheden tot het maken van combinaties. De vaders en de oudste twee gaan een beklimming doen, terwijl de moeders en de kleintjes lekker gaan zwemmen. De moeders doen samen een vrouwentocht. Of gaan een paar dagen later met de jongste kinderen een hoogtepad doen. Bovendien biedt samen op vakantie ook de mogelijkheid dat je als ouders een dag samen iets onderneemt, terwijl op je kinderen gepast wordt. Wij hebben daar altijd hele goede ervaringen mee gehad. Laat elkaar vrij, maar doe dingen samen als je het leuk vindt en het de kinderen extra stimuleert. Daarom zijn de bergsportkampen, nu heten ze basiskampen van de NKBV ook vrijwel altijd een succes.

Marieke, Ewout en Jan op de Falaise de Balme, klettersteig bij Vignaux in de Eçrins in 1998

Oog voor de natuur, bloemen, vogels, dieren, stenen
Een natuurgids in de rugzak geeft de mogelijkheid om eens uit te zoeken wat voor soort bloem je nu gevonden hebt. Er zijn zo veel bijzondere soorten planten in de Alpen. Denk aan bijzondere bomen als de lariks, jeneverbes of bergden. Of aan bloemen als de schorpioenroos, gletsjerranonkel, alpenpapaver, huislook, oranjelelie, alpenklaver, alpenviooltje, alpenroosje, edelweiss, diverse soorten gentianen, rotsschildzaad, alpenaster, alpenklokje en ga maar door. Sommige soorten zijn beschermd, maar je zou bloemen kunnen plukken en drogen in een in mooi schriftje bewaren.
Of welke roofvogel zweeft hoog in bergen? Een steenarend, havik, torenvalk? Of we zien andere vogels als de zwarte specht, rotszwaluw, alpenkauw of rotskruiper. Er zijn altijd dieren te spotten in de Alpen; marmotten, steenbokken, gemzen. Of ga opzoek naar vlinders, geaderd witje, kleine parelmoervlinder, alpenapollovlinder, oranje luzernevlinder, koninginnepage, te veel om op te noemen.
Of neem informatie mee over de geologie van de Alpen en ga op zoek naar verschillende soorten gesteente: graniet, kalk, leisteen, dolomiet en noem maar op.

Huttentocht tijdens een bergsportkamp in Niedere Tauern (Schladming) in 1993

Zelf de route zoeken
Teken met je kinderen op een A4-tje de route uit. Zet op een rij wat belangrijke markeringspunten zijn. Zorg ervoor dat deze in tijd elkaar niet al te lang opvolgen. Op die manier kun je kinderen voorop laten lopen en zelf de route laten zoeken.
• Vanaf de bushalte naar een restaurant bij een brug.
• Tegenover de brug een pad dat omhoog loopt zoeken.
• Pad oplopen tot een paar oude stallen.
• Hierna nog verder het pad oplopen tot opnieuw een paar almen.
• Van de almen over een bergkam.
• Op de col van de bergkam kun je beneden een klein meertje zien liggen.
Je zou ook steeds de globale looptijd van punt tot punt kunnen inschatten. Hierdoor krijgen kinderen nog meer houvast.
Bovendien kun je ze de markering uitleggen en ze telkens de markering laten opzoeken. Hou ze wel in de gaten en laat ze niet te ver vooruit gaan.

Hoe loopt de route? Zomerkamp NKBV in 1993

Naar een gletsjer of sneeuwveld
Heel bijzonder aan de Alpen is dat je midden in de zomer sneeuwballen kunt gooien. Vooral in het eerste deel van de zomer zijn er op tal van plaatsen nog sneeuwvelden te vinden. Het is altijd leuk om met kinderen daar naar toe te gaan. Proberen over een sneeuwveld naar beneden te skiën op je bergschoenen. Of een regenbroek aan en op je gat naar beneden roetsjen. Moet dan wel veilig zijn.
Ook heel interessant is om naar een gletsjer te gaan. De enorme ijsmassa’s zijn een apart natuurfenomeen. Je hebt natuurlijk de klassiekers. Met de lift omhoog vanuit Fiesch am Eggishorn om daar de Aletschgletsjer te bewonderen. Maar er zijn in die omgeving ook andere plaatsen om naar deze gletsjer te gaan en er op te staan. Een andere klassieker is het Mer de Glace bij Chamonix. Vroeg stappen we met de kinderen op het stationnetje in de karakteristieke rode treintjes. Met zo’n vijftien kilometer per uur hobbelt de trein in ongeveer twintig minuten naar Montenvers. Het Mer de Glace is de grootste gletsjer van Frankrijk, zeven kilometer lang met een oppervlakte van ongeveer veertig vierkantenmeter. Vanaf Montenvers kun je naar de gletsjer met een kabelbaantje. We gaan zelfs in de gletsjer kijken in een uitgehakt gangenstelsel met ijssculpturen.
De derde klassieker is de Grossglockner. Met de bus of de auto naar de Franz-Josefs-Höhe via de Hochalpenstrasse. Super toeristisch, maar wel een fantastisch uitzicht op de Grossglockner en de Pasterzegletsjer. Langs een mooi hoogtepad, door verschillende tunnels kun je met de kinderen naar het einde van het dal lopen, waar de Wasserfallminkel begint, een andere gletsjer, waar je overheen moet naar de Oberwalderhütte.

Marieke in het basiskamp van de Kilimanjaro in 2001

Combineer meer
We hebben tien tips besproken. Verschillende manieren om bergtochten voor kinderen leuk te laten zijn. Het is eigenlijk vrij eenvoudig: als kinderen het leuk vinden, hebben ouders ook een prettige tocht. Helaas is het andersom ook zo: als kinderen er niks aan vinden, wordt het voor ouders ook geen pretje. Kinderen kunnen nu eenmaal ook heel vervelend zijn: zeuren, drammen en dreinen, niet willen, huilen en noem maar op. Daarom ten slotte nog één praktische tip; combineer een bergtocht ook altijd met een leuke afsluiting. Je gaat in de vakantie toch een pizza eten. Doe het dan na een dag- of een huttentocht. Je gaat toch vaak een keer barbecuen. Plak het vast als afsluiting van een activiteit. Terug van een zware tocht, dan is het tijd voor een grote sorbet. Spreek het ook op deze wijze vooraf af met je kinderen, dan is de beloning een stimulans. Maar gebruik het nooit als straf; ‘als je niet doorloopt, vanavond geen pizza’, dat draagt niet bij aan motivatie of plezier. Probeer altijd positief te stimuleren en te belonen.

Maarten, Ewout en Marieke op de top van de Gran Paradiso (4061 meter) (2000)

Maarten, Ewout en Marieke op de top van de Gran Paradiso (4061 meter) in 2000

(Dit artikel is eerder gepubliceerd in het magazine van de Koninklijke Nederlandse Bergsport Vereniging HOOGTELIJN, nummer 1, februari 2010)

Bij de Karlsbadener hütte Lienzer Dolomiten in 1994